Checklist veiligheid en gezondheid op de bouwplaatsen

Deze checklist geeft een algemeen advies over gezondheid en veiligheid in de bouwsector maar kan geen complete en specifieke opsomming geven van individuele situaties. De mogelijkheden en uitdagingen verschillen daarvoor te veel per bedrijf, bouwsector, project en bouwplaats. Een lijst als deze kan worden gebruikt als startpunt voor het bestuderen van de gevaren op de bouwplaats, maar kan geen volledige RI&E vervangen.

Vóór de aanvang op de bouwplaats

Gezondheid en veiligheid moeten integraal deel uitmaken van alle bouwprojecten, voor, tijdens en na de bouwfase. Het is goedkoper en gemakkelijker de risico’s te beheersen voordat het werk op de bouwplaats begint, zoals bijvoorbeeld door:

er rekening mee te houden bij aankopen van machines en werkmaterialen (lawaai, trillingen etc.) ;
gezondheids- en veiligheidscriteria op te nemen in het bestek van aanbestedingsprocedures;
het werk zodanig te plannen dat het aantal werknemers dat letsel kan oplopen zo gering mogelijk is;
starten met planning, training, verkenning van de locatie en onderhoudswerk voor het werk aanvangt;
werknemers consulteren over de veiligheid en gezondheid op de werkplek en hen erbij betrekken;
alle betrokkenen, ook de leidinggevenden, scholen.

Management op locatie

Werkgevers en bouwopzichters moeten samenwerken en de gezondheid en veiligheid van de bouwvakkers beschermen. Dit kunnen zij bereiken door:

risico’s voor alle werknemers te vermijden;
risico’s die niet kunnen worden vermeden, te evalueren;
risico’s aan de bron aan te pakken;
collectieve maatregelen te treffen om werknemers te beschermen;
individuele maatregelen te treffen, indien er geen alternatieven zijn;
procedures vast te leggen voor noodsituaties;
werknemers te informeren over de risico’s en de noodzakelijke maatregelen;
ervoor te zorgen dat passende scholing wordt gegeven;
passende toolboxen aan te bieden.

Na het inventariseren van risico’s zullen deze risico’s geëvalueerd moeten worden. De evaluatie bestaat uit het vaststellen van:

de potentiële gevaren (risico’s);
de personen die gevaar lopen en in welke mate;
de waarschijnlijkheid dat dit zou kunnen gebeuren;
de vereiste acties om het risico voor de werknemers te beperken of weg te nemen;
de maatregelen die het eerste moeten worden getroffen.

De te treffen maatregelen moeten effectief zijn en aan de wettelijke voorschriften voldoen.

De Checklist:
Worden gevaarlijke stoffen op de bouwplaats op de juiste wijze opgeslagen en gebruikt? Zijn goede beschermende maatregelen getroffen om de blootstelling aan stof (van hout, cement, kiezelaarde en dergelijke) te voorkomen of te beperken? Bevindt zich asbest op de bouwplaats? Dragen alle personen op de bouwplaats passende hoofdbescherming en schoeisel? Zijn er mogelijkheden dat een risico kan worden beheerst zonder persoonlijke beschermende middelen (PBM)? Dragen de werknemers de juiste PBM’s voor de klus? Zijn alle belangrijke installaties, machines en uitrusting (met inbegrip van PBM) conform de EG-normen en op de juiste wijze geëtiketteerd? Is de bouwplaats afgezet zodat buitenstaanders geen toegang hebben? Zijn er maatregelen getroffen om voorbijgangers te beschermen? Kan iedereen veilig bij zijn werkplek komen en daar veilig werken? Kan men bijvoorbeeld veilig op de steigers komen? Staan de juiste borden op de juiste plaats (bv. rijroute, toegelaten personeel)? Is de bouwplaats schoon, goed verlicht en georganiseerd? Hebt u gezorgd voor voldoende faciliteiten voor de bouwvakkers? Zijn er adequate voorzorgsmaatregelen getroffen voor het brandgevaar (brandblussers, vluchtroutes)? Zijn er eerstehulp voorzieningen? Is bekend waar de elektriciteitsleidingen (ondergronds of bovenleidingen) zijn en hoe ermee moet worden omgegaan? Zijn er voorzorgsmaatregelen getroffen om elektriciteitssystemen veilig te houden? Worden voertuigen en mensen gescheiden gehouden? Zijn de chauffeurs en degenen die de installaties bedienen voldoende geschoold en hebben zij, indien nodig, de juiste vergunning? Worden de rijroutes in goede staat gehouden? Is er voldoende ruimte rond uitzwenkende voertuigen? Werken de waarschuwingssignalen van de machines (geluidssignalen, bewaking)?		Zijn de liften en takels op de juiste wijze geïnstalleerd en gecontroleerd door daartoe bevoegde personen? Worden alle werktuigen en machines in goede staat gehouden? Worden de steigers door daartoe bevoegde mensen opgesteld, aangepast en afgebroken? Laat u regelmatig en na slecht weer (bv. sterke windvlagen) de staat van de steigers controleren? Zijn er maatregelen getroffen om te voorkomen dat arbeiders en objecten naar beneden vallen? Wordt handmatig til- en sleepwerk zo veel mogelijk voorkomen (bv. door het gebruik van mechanische uitrusting)? Wordt zo veel mogelijk materiaal in hanteerbare omvang en hanteerbaar gewicht geleverd om het risico op rugklachten te beperken? Hebben de werknemers instructies gekregen en zijn zij getraind in het veilig tillen van gewichten? Is er een evaluatie verricht om het risico van arbeid gebonden aandoeningen aan nek, schouders en armen te verminderen (bv. bij het storten en bewapenen van beton, lassen of schilderen)? Zijn alle maatregelen doorgevoerd om blootstelling aan lawaai en trillingen te beperken? Zijn er regelingen getroffen voor toezicht op de gezondheid van de betrokken werknemers, indien dit noodzakelijk is? Is er bescherming tegen valpartijen overal waar dit noodzakelijk is? Zijn zwakke daken en delen van daken (zoals dakramen) duidelijk aangegeven? Worden gaten met duidelijk gemarkeerde en vaste afsluitingen beschermd om valpartijen te voorkomen? Zijn er veiligere manieren om een klus te doen dan vanaf een ladder (bv. met behulp van een mobiele installatie)? Worden uitgravingen goed gestut of anders geconstrueerd om het risico van instorting zo gering mogelijk te maken? Zijn er maatregelen getroffen om te verhinderen dat wagens en mensen in uitgravingen vallen? Wordt een uitgraving regelmatig door een daartoe bevoegde persoon gecontroleerd?